Hint mutfağının öne çıkan baharatlarından biri olan zerdeçal, lezzeti ve rengiyle halihazırda çoğu kişi tarafından biliniyor. Peki, zerdeçalın aslında hoş aromalı bir baharattan daha fazlası olduğunu biliyor muydunuz?
Yetişme alanının kısıtlılığı ve zengin bileşenleri ile değerli bitkiler arasında sayılan zerdeçal, gerek tadı gerekse de göz alıcı sarı tonuyla sofralarda sevilerek kullanılıyor. Ama genellikle sofraya gelmeden önceki hali ve yolculuğu pek bilinmiyor. Sizin de zerdeçal denilince, gözünüzde ilk olarak biçimsiz çubuklar halindeki kök kısımlarının canlanıyor olması muhtemel. Fakat aslında zerdeçal yalnızca bu kökten ibaret değil ve bilinenden çok daha fazla alanda kullanılıyor. Siz de bu bitki hakkında daha çok şey bilmek istiyorsanız, bu yazıyı okumaya devam etmelisiniz!
Zerdeçal, zencefilgiller familyasına ait, sarı ya da morumsu-pembe renkli çiçekleri ve koyu yeşil yaprakları olan otsu bir bitki türü olarak tanımlanıyor. Bu bitkinin botanik bilim literatüründeki Latince adı ise Curcuma Longa olarak biliniyor. Gündelik kullanımdaki ismi ise bölgelere göre zerdeçöp, zerdeçav, Hint safranı, safran kökü ve sarıboya olarak çeşitleniyor. Bitkinin Türkçede yaygın kullanılan “zerdeçal” adı da aslında Farsçadan geliyor. Kaynaklara göre Farsça “zerd” (sarı) ve “çup” (odun) kelimelerinin birleşiminden oluşan isim, önceleri Türkçe’ye “zerdeçöp” olarak geçerek zamanla “zerdeçal”a evriliyor.
Tropik iklim ürünlerinden biri olan zerdeçal, ne yazık ki farklı iklim koşullarına ayak uyduramadığı için Türkiye’de yetiştirilemiyor. Anavatanı Doğu Hindistan olan bu bitki, söz konusu bölgenin sofralarından asla eksik olmuyor. Zerdeçalın “Hint safranı” adı da tam olarak buradan geliyor. Bunun yanı sıra zerdeçal, Asya bölgesinin tropikal iklim özelliklerine sahip birkaç ülkesinde daha yetiştirilebiliyor. Bu ülkeler arasında ise Hindistan’dan sonra Çin, Pakistan ve Bangladeş başı çekiyor.
Zerdeçal bitkisi, daha çok besin değeri yüksek ve önemli bir gıda maddesi olarak biliniyor olsa da, bu bitkinin kullanım alanı sanılandan çok daha geniş. Herhangi bir alanda kullanımı için ise özellikle, bitkinin ana köküne bağlı olan ve “rizom” adlı yatay kökleri tercih ediliyor. İçeriğinde çok miktarda curcumin pigmenti barındıran zerdeçalın yoğun sarı rengi ise bitkinin boyar madde olarak iyi bir seçenek olmasını sağlıyor. Taze zerdeçal köklerinin kullanıma uygun hale getirilmesi için birkaç aşamadan geçirilmesi gerekiyor. Öncelikle bitkiden toplanan kökler iyice temizleniyor. Ardından kökler, 30-35 dakika boyunca kazanlarda kaynatılıyor ve koşullara göre sıcak fırınlarda ya da güneşte kurutuluyor. Kökler kuruduktan sonra ise işlenmeye hazır hale geliyor.
Reçinesi gıda imalatında ham madde olarak kullanılan zerdeçalın, köklerinin ise en yaygın kullanım alanı mutfaklar oluyor. Doğal ve etkili bir gıda boyası olarak tercih edilebilen kökler, toz haline getirildiğinde de acımsı tadıyla iştah açıcı bir baharata dönüşüyor. Bununla birlikte sadece zerdeçaldan içecekler yapıldığı gibi bu gıda, farklı içecek türlerine aroma verici olarak da eklenebiliyor. Zerdeçalın rengi ve aromasından yalnızca mutfakta değil; kozmetik alanında, özellikle de parfüm sektöründe sıklıkla faydalanılıyor. Bu bitkiden üretilen bakım ürünleri ve maskeler de bir hayli talep görüyor. Ayrıca bazı etnik gruplarda geleneksel olarak kına yerine de tercih edilebiliyor. Zerdeçal, pek çok alanda öne çıkan bu renk verici niteliğiyle tekstil sektörü içerisinde de kendine yer buluyor. Özellikle ince ipek kumaşlar ve ince deriler gibi hassas kumaşların boyanmasında doğal bir boyar madde olan zerdeçaldan yardım alınıyor.
Zerdeçal, anavatanı olan Hindistan’da daha çok tatlandırıcı bir baharat olarak tercih ediliyor. Bu sebeple de pek çok yemek tarifinin içerisinde kullanılıyor. Ayrıca Hindistan’ın meşhur baharatı körinin de ana maddesini zerdeçal oluşturuyor. Aynı şekilde diğer ülkelerde de yemekleri, salataları ya da yoğurtları tatlandırmak adına toz zerdeçal sıkça kullanılıyor. Zerdeçal, tuzlu yemeklerde olduğu kadar tatlılarda da tercih ediliyor. Bu kullanımda daha çok rengiyle öne çıkan baharat, kek ve kurabiyelere ilave edilebiliyor. Ayrıca Osmanlı’nın geleneksel tatlılarından olan zerdenin yapımında da safrana alternatif olarak zerdeçal kullanılabiliyor. Zerdeçal, yalnızca yiyecekleri değil içecekleri de tatlandırıyor. Örneğin; bitki çayı tüketmeyi sevenler, zerdeçal kabuğunu kullanarak zerdeçal çayı demliyor. Bazı kişiler ise bu baharatı smoothie’lerine ekliyor. Ayrıca toz zerdeçal, süte katıldığında da eşsiz bir lezzet yaratıyor.
Tadı ve renginin yanı sıra içerdiği bileşenler, zerdeçalın tariflere katılması için insanları fazlasıyla cezbediyor. Bu da onun, sofraların yıldızı haline gelmesi için bir diğer önemli nedeni oluşturuyor. Yüksek miktarda curcumin içeren zerdeçal aynı zamanda C vitamini, protein, demir, potasyum ve lif açısından da bir hayli zengin! İçeriğinde karbonhidrat ve yağ da barındıran zerdeçal, yüksek besin değerlerine karşın düşük kalorisiyle de ilgi odağı haline geliyor.
Zerdeçalın toz formuna market raflarından, kabuk formuna ise aktarlardan kolayca ulaşabilirsiniz. Buna kıyasla bulması biraz daha zor olan taze zerdeçal köklerine ise doğal ürün satışı yapan yerlerden ulaşmanız mümkün. Fakat kolay erişim imkanının, sizi aşırı tüketime yönlendirmemesi gerekiyor. Çünkü zerdeçalın içeriğindeki curcumin, aşırı tüketimde istenmeyen etkilere sebep olabiliyor.
Değerli arı ürünlerini ve bitkisel formülleri bir araya getiren Balparmak Apitera serisi, farklı ihtiyaçlara yönelik takviye edici gıda ürünleri ile öne çıkıyor. Mucize besinlerden biri olan zerdeçal ise bu serideki yerini Apitera Mind’ın içeriğinde buluyor. Üstelik, Apitera’ların formülünde bulunan tüm gıda maddeleri, Balparmak’ın AR-GE ekibi tarafından en uygun dozlar hesaplanarak belirleniyor. Bu sayede doz aşımı konusunda endişelenmeye de gerek kalmıyor. Apitera Mind’ın özenle hazırlanan formülü, odak hissi için gereken besin desteğini günlük olarak sağlayabilmeyi hedefliyor. Bunun için ise karışımda bal ve propolise ek olarak zerdeçal, ginkgo biloba yaprak ekstresi, yaban mersini tozu, nar suyu konsantresi, tarçın ve biberiye bulunuyor. 7 gramlık saşelerle tek kullanımlık olarak paketlenen içerik, hijyen koşullarına da tam uyum sağlıyor.
Siz de zerdeçalın mucizevi bileşenlerinden değerli arı ürünlerinin eşliğinde faydalanmak istiyorsanız, Apitera Mind’ı hemen denemelisiniz!
menü
